Hỏi: Khổ đế hiện hữu ở đâu?
Đáp: Ở thân, tâm.
Hỏi: Thân khổ như thế nào?
Đáp: Sinh – già – bệnh – chết.
Hỏi: Tâm khổ như thế nào?
Đáp:
• Cầu mà không được;
• Xa người yêu thương;
• Gần người oán ghét;
• Chấp thủ 5 uẩn;
→ Rồi sinh ra sầu, bi, khổ, ưu não.
Hỏi: Chúng sinh đang sống trong sự hạnh phúc ở thế gian thì có khổ không? Tại sao?
Đáp: Có khổ. Vì cái hạnh phúc đó vô thường, giả tạm.
Hỏi: Hưởng thụ 5 dục là khổ hay lạc? Tại sao?
Đáp: Là khổ. Vì dục vui ít khổ nhiều, sự nguy hiểm càng nhiều hơn. Như người khát uống nước mặn, càng uống càng khát.
Hỏi: Cái gì là hạnh phúc của người giác ngộ?
Đáp: Không bị dục tham thiêu đốt là hạnh phúc của người giác ngộ.
Hỏi: Ai là người còn khổ? Ai là người hết khổ?
Đáp: Người hưởng dục thì còn khổ. Người ly dục thì hết khổ.
Hỏi: Nơi nào chỉ toàn thọ khổ?
Đáp: Địa ngục.
Hỏi: Nơi nào chỉ toàn thọ lạc?
Đáp: Cõi Tam Thiền.
Hỏi: Nơi nào vừa thọ khổ, vừa thọ lạc?
Đáp: Cõi nhân gian.
Hỏi: “Khổ cần phải biết”. Biết khổ để làm gì?
Đáp: Biết khổ để tìm đường thoát khổ.
Hỏi: Thế nào là biết khổ? Thế nào là thấy khổ? Thế nào là thoát khổ?
Đáp:
• Thức tri về sự khổ của thân, tâm là biết khổ;
• Tuệ tri sự vô thường sinh diệt của danh sắc là thấy khổ;
• Thắng tri sự diệt tận của danh sắc và chứng ngộ Niết Bàn là thoát khổ.
